Ngày 15/8/2025, tại Hà Nội, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Hà Nội đã tổ chức Hội thảo “Đối ngoại Nhân dân Thủ đô Hà Nội: 30 năm Đồng hành và Phát triển Quan hệ Việt Nam – ASEAN”. Sự kiện thu hút hơn 100 đại biểu, bao gồm các nhà ngoại giao trong và ngoài nước, đại diện các quốc gia ASEAN, cùng các chuyên gia, học giả, trong đó có sự hiện diện của ông Phạm Văn Thăng – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Văn hóa Đông Nam Á. Hội thảo được tổ chức nhằm thực hiện Chỉ thị số 45-CT/TU ngày 8/8/2025 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội, với mục tiêu tăng cường vai trò đối ngoại nhân dân Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Sự kiện không chỉ đánh dấu cột mốc 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN mà còn mở ra các cơ hội và thách thức trong việc thúc đẩy giao lưu văn hóa, củng cố mối quan hệ chiến lược Việt Nam – ASEAN.
Tham dự Hội thảo có Đại sứ Phạm Quang Vinh, Nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ; PGS.TS. Nguyễn Viết Thảo, nguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia HCM, nguyên Phó Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Hà Nội; Bà Vũ Thị Anh Phương, Phó Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa, Bộ Ngoại giao; Bà Nguyễn Liên Hương, Phó Vụ Trưởng Vụ ASEAN, Bộ Ngoại giao, cùng đại diện các Ban của Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố, các sở, ngành Thành phố, Ban Chấp hành và đại diện các Hội hữu nghị và tổ chức thành viên của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Hà Nội.
Đặc biệt đến dự Hội thảo có Ngài Dato’ Tan Yang Thai, Đại sứ Malaysia tại Việt Nam, đại diện nước Chủ tịch ASEAN năm 2025; Bà Urawadee Sriphiromya, Đại sứ Thái Lan; cùng đại diện Đại sứ quán Campuchia; Indonesia; Lào, Myanmar; Singapore. Hội thảo có sự hiện diện của nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà ngoại giao...
Bối cảnh và ý nghĩa của hội thảo
Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Hà Nội, ông Nguyễn Nam Hải, nhấn mạnh rằng ngày 28/7/2025 là cột mốc kỷ niệm 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN (1995). Từ một quốc gia từng chịu bao vây, cấm vận, Việt Nam đã vươn lên trở thành thành viên tích cực, đóng góp vào đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN trong các vấn đề khu vực và quốc tế.
Hội thảo tập trung vào ba nội dung chính: nhìn lại hành trình 30 năm của Việt Nam trong ASEAN; đánh giá các hoạt động đối ngoại nhân dân Thủ đô; và đề xuất giải pháp thúc đẩy vai trò của Hà Nội trong hợp tác Việt Nam – ASEAN. Hội thảo là cơ hội để các đại biểu, bao gồm Đại sứ Malaysia Dato' Tan Yang Thai, các nhà ngoại giao, và học giả, chia sẻ ý kiến, tham luận nhằm làm rõ cơ sở khoa học và thực tiễn, góp phần xây dựng một ASEAN hòa bình, hữu nghị, thịnh vượng. Đặc biệt, sự tham gia của Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển văn hóa Đông Nam Á đã mang đến góc nhìn sâu sắc về vai trò của các tổ chức nghiên cứu văn hóa trong việc tăng cường giao lưu văn hóa và hội nhập khu vực.
Phó Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Hà Nội Nguyễn Nam Hải phát biểu đề dẫn hội thảo. Ảnh: Quỳnh Dương.
Vai trò của Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Văn hóa Đông Nam Á
Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Văn hóa Đông Nam Á, dưới sự lãnh đạo của Viện trưởng Phạm Văn Thăng, đã khẳng định vị thế là một tổ chức nghiên cứu văn hóa hàng đầu, đóng góp tích cực vào việc bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam và Đông Nam Á. Trong tham luận tại hội thảo, ông Thăng nhấn mạnh tầm nhìn chiến lược của Viện: trở thành trung tâm nghiên cứu văn hóa khu vực, kết nối các giá trị văn hóa Việt Nam với ASEAN thông qua các dự án nghiên cứu, tư vấn, và giao lưu văn hóa. Viện không chỉ tập trung vào bảo tồn di sản vật thể và phi vật thể mà còn thúc đẩy các sáng kiến giao lưu nhân dân, như tổ chức hội thảo, triển lãm, và xuất bản tài liệu nghiên cứu.
TS Phạm Văn Thăng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển văn hóa Đông Nam Á có mặt tại chương trình
Theo ông Thăng, văn hóa là cầu nối mạnh mẽ trong đối ngoại nhân dân, giúp tăng cường hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa các quốc gia ASEAN. Với dân số gần 700 triệu người và GDP 4.000 tỷ USD, ASEAN là thị trường văn hóa tiềm năng, nơi Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội, có thể đóng vai trò trung tâm trong việc lan tỏa giá trị văn hóa. Viện đã và đang triển khai các dự án nghiên cứu về di sản Chăm, lễ hội dân gian, và văn hóa các dân tộc thiểu số, đồng thời hợp tác với các tổ chức quốc tế như UNESCO để bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa khu vực.
Tầm nhìn chiến lược của Viện trong hợp tác Việt Nam – ASEAN:
Viện đặt mục tiêu trở thành cầu nối văn hóa giữa Việt Nam và ASEAN, góp phần thực hiện Chỉ thị 45-CT/TU và Nghị quyết 15-NQ/TW của Bộ Chính trị. Đến năm 2030, Viện hướng tới việc thiết lập mạng lưới hợp tác với các viện nghiên cứu văn hóa ở các nước ASEAN, như Viện Văn hóa Quốc gia Thái Lan hay Trung tâm Nghiên cứu Văn hóa Indonesia. Tầm nhìn đến năm 2045 là đưa Viện trở thành trung tâm nghiên cứu văn hóa hàng đầu khu vực, đóng góp vào sự phát triển bền vững của cộng đồng ASEAN thông qua văn hóa, giáo dục, và du lịch.
Ông Phạm Văn Thăng nêu quan điểm về cơ hội và thách thức đối với vai trò của Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển văn hóa Đông Nam Á trong bối cảnh hội nhập Việt Nam - ASEAN
Cơ hội: Thị trường văn hóa ASEAN: Với sự tăng trưởng của ngành du lịch văn hóa (15-20% mỗi năm tại Việt Nam), Viện có thể cung cấp các nghiên cứu và tư vấn để phát triển các tour văn hóa liên quốc gia, như hành trình di sản Chăm – Khmer hoặc lễ hội Đông Nam Á.
Hợp tác quốc tế: Các tổ chức như UNESCO, ADB, và British Council đang đầu tư mạnh vào bảo tồn văn hóa và phát triển cộng đồng tại ASEAN, mở ra cơ hội cho Viện tham gia các dự án nghiên cứu xuyên biên giới.
Đối ngoại nhân dân Thủ đô: Hà Nội, với vai trò trung tâm chính trị và văn hóa, là địa điểm lý tưởng để tổ chức các sự kiện giao lưu văn hóa, thu hút sự tham gia của các nước ASEAN và quốc tế. Viện có thể tận dụng mạng lưới của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Hà Nội để mở rộng hợp tác.
Thách thức: Nguồn lực tài chính hạn chế: Là tổ chức xã hội hóa, Viện phải tự chủ tài chính, trong khi chi phí nghiên cứu, xuất bản, và tổ chức sự kiện đòi hỏi nguồn vốn lớn.
Cạnh tranh trong khu vực: Các nước như Thái Lan, Singapore có các viện nghiên cứu văn hóa được đầu tư mạnh, với công nghệ số và mạng lưới quốc tế phát triển. Viện cần nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Nhân sự chất lượng cao: Thiếu đội ngũ nghiên cứu viên có kinh nghiệm quốc tế và kỹ năng thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu là một rào cản lớn.
Đóng góp của Viện và các tổ chức chính trị - xã hộiViện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Văn hóa Đông Nam Á, cùng với các tổ chức chính trị - xã hội như Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Hà Nội, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giao lưu văn hóa Việt Nam – ASEAN. Các đóng góp cụ thể bao gồm: Nghiên cứu và tư vấn: Viện cung cấp các báo cáo nghiên cứu về văn hóa dân tộc, di sản, và lễ hội, hỗ trợ chính quyền địa phương và doanh nghiệp du lịch xây dựng các sản phẩm văn hóa độc đáo. Ví dụ, nghiên cứu về văn hóa Chăm có thể được ứng dụng để phát triển tour du lịch liên kết Việt Nam – Campuchia.
Tổ chức sự kiện giao lưu: Các hội thảo, triển lãm, và festival văn hóa do Viện tổ chức (như hội thảo về bảo tồn văn hóa Tây Nguyên) giúp kết nối cộng đồng ASEAN, tăng cường hiểu biết lẫn nhau.
Xuất bản và truyền thông: Viện xuất bản sách, tài liệu số, và tham gia các diễn đàn quốc tế để quảng bá văn hóa Việt Nam, góp phần nâng cao vị thế của Hà Nội trong ASEAN.
Hợp tác quốc tế: Viện hợp tác với các tổ chức như UNESCO để thực hiện các dự án bảo tồn di sản, đồng thời kết nối với các viện nghiên cứu khu vực để chia sẻ dữ liệu và kinh nghiệm.
Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Hà Nội, như được đề cập trong hội thảo, đã triển khai nhiều sáng kiến giao lưu nhân dân, từ các chương trình trao đổi văn hóa, giáo dục đến hợp tác kinh tế. Những hoạt động này, kết hợp với nỗ lực của Viện, tạo nên một hệ sinh thái đối ngoại nhân dân mạnh mẽ, góp phần làm sâu sắc quan hệ Việt Nam – ASEAN.
Giải pháp và kiến nghị
Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, ông Phạm Văn Thăng đề xuất một số giải pháp cụ thể:
Tăng cường nguồn lực tài chính: Viện cần đa dạng hóa nguồn thu qua tư vấn, xuất bản, và tổ chức sự kiện, đồng thời kêu gọi tài trợ từ doanh nghiệp và quỹ quốc tế (Ford Foundation).
Ứng dụng công nghệ số: Xây dựng nền tảng số để chia sẻ tài liệu nghiên cứu, tổ chức hội thảo trực tuyến, và bán sản phẩm văn hóa, học hỏi từ mô hình của Smithsonian Institution.
Đào tạo nhân sự: Hợp tác với các trường đại học để đào tạo nghiên cứu viên về quản lý dự án quốc tế và thương mại hóa nghiên cứu.
Mở rộng mạng lưới hợp tác: Kết nối với các viện nghiên cứu ASEAN và tổ chức quốc tế để thực hiện các dự án liên quốc gia, như nghiên cứu so sánh văn hóa Việt Nam – Thái Lan.
Tăng cường đối ngoại nhân dân Thủ đô: Phối hợp với Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Hà Nội để tổ chức các sự kiện văn hóa thường niên, như Festival Văn hóa Đông Nam Á, thu hút du khách và nhà tài trợ.
Ông Phạm Văn Thăng có mặt tại Hội thảo đối ngoại nhân dân Thủ đô Hà Nội: 30 năm đồng hành và phát triển quan hệ Việt Nam – ASEAN
Kết luận
Hội thảo “Đối ngoại Nhân dân Thủ đô Hà Nội: 30 năm Đồng hành và Phát triển Quan hệ Việt Nam – ASEAN” đã khẳng định vai trò quan trọng của Hà Nội trong việc kết nối văn hóa và thúc đẩy hợp tác khu vực. Sự hiện diện của ông Phạm Văn Thăng và Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Văn hóa Đông Nam Á tại hội thảo là minh chứng cho tiềm năng của các tổ chức nghiên cứu trong việc đóng góp vào đối ngoại nhân dân. Với tầm nhìn chiến lược, Viện không chỉ bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Việt Nam mà còn góp phần làm sâu sắc mối quan hệ Việt Nam – ASEAN, đưa Hà Nội trở thành linh hồn văn hóa của khu vực. Những cơ hội và thách thức được nêu ra tại hội thảo sẽ là kim chỉ nam để Viện và các tổ chức tương tự hoạch định chiến lược phát triển bền vững, hướng tới một ASEAN đoàn kết, thịnh vượng.
Hội thảo đối ngoại nhân dân Thủ đô Hà Nội: 30 năm đồng hành và phát triển quan hệ Việt Nam – ASEAN đã diễn ra và thành công tốt đẹp
