Trong bối cảnh văn hóa dân tộc Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức từ toàn cầu hóa, Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Văn hóa Đông Nam Á (Viện) ra đời như một trụ cột quan trọng, với cơ cấu tổ chức được xây dựng khoa học, đảm bảo hiệu quả hoạt động. Thành lập từ năm 2013 dưới sự quản lý của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Viện không chỉ tập trung vào nghiên cứu khoa học mà còn thúc đẩy các dự án hợp tác quốc tế và phát triển cộng đồng. Theo tài liệu nội bộ mới công bố, cơ cấu tổ chức của Viện được thiết kế theo mô hình phân cấp rõ ràng, từ lãnh đạo cấp cao đến các phòng ban chuyên môn, nhằm tối ưu hóa nguồn lực và thực hiện sứ mệnh bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể.
Ở cấp cao nhất, Hội đồng Quản lý Viện đóng vai trò định hướng chiến lược, giám sát tổng thể các hoạt động. Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hội đồng Quản lý, Viện trưởng là người đứng đầu, chịu trách nhiệm điều hành toàn diện. Hỗ trợ Viện trưởng là ba Phó Viện trưởng chuyên trách các lĩnh vực then chốt: Kinh tế, Pháp luật và Quản lý. Cơ cấu này đảm bảo sự cân bằng giữa nghiên cứu lý thuyết và ứng dụng thực tiễn, với các Phó Viện trưởng phối hợp chặt chẽ trong việc triển khai dự án, từ lập hồ sơ di sản đến hợp tác với các tổ chức quốc tế.
Về bộ máy hành chính, Chánh Văn phòng là trung tâm điều phối, kết nối các phòng ban. Các phòng chức năng được phân bổ đa dạng, bao gồm: Phòng Hành chính Nhân sự (quản lý nguồn nhân lực), Phòng Tài chính Kế toán (đảm bảo ngân sách, Phòng Hợp tác Quốc tế (thúc đẩy giao lưu văn hóa), và Phòng Đào tạo (nâng cao nhận thức cộng đồng). Ngoài ra, Viện còn có các phòng chuyên môn như Phòng Nghiên Cứu Khoa học, Phòng Đổi mới Sáng tạo, Phòng Phát triển Bền vững, và Trung tâm Nghiên cứu Pháp luật ASEAN – những đơn vị trực tiếp thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu và bảo tồn. Đặc biệt, Ban Cán sự Đảng và Ban Tổ chức Cán bộ đảm bảo tính Đảng và kỷ luật nội bộ, góp phần vào sự ổn định lâu dài.
Cơ cấu tổ chức này không chỉ phản ánh sự chuyên nghiệp mà còn linh hoạt, phù hợp với các dự án lớn như bảo tồn kho tàng văn hóa dân tộc và hỗ trợ cộng đồng vùng sâu, vùng xa. Với đội ngũ hơn 50 cán bộ, nhân viên giàu kinh nghiệm, Viện đang từng bước khẳng định vị thế, góp phần vào chiến lược phát triển văn hóa quốc gia. Các chuyên gia nhận định rằng, mô hình phân cấp này sẽ giúp Viện vượt qua thách thức, mang lại hiệu quả cao hơn trong bảo tồn di sản.
