Hà Nội, ngày 3/6/2025 – Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chính thức thông qua Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số, cho phép các cặp vợ chồng và cá nhân tự quyết định về thời gian sinh con, số lượng con và khoảng cách giữa các lần sinh. Pháp lệnh có hiệu lực ngay từ ngày thông qua, đánh dấu bước chuyển đổi lớn trong chính sách dân số của Việt Nam.
Theo quy định mới, các cặp vợ chồng và cá nhân có toàn quyền quyết định về việc sinh con, dựa trên các yếu tố như độ tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và khả năng nuôi dạy con. Quy định này nhấn mạnh nguyên tắc bình đẳng, đảm bảo mỗi cá nhân và cặp vợ chồng có thể đưa ra lựa chọn phù hợp với hoàn cảnh riêng.
Ngoài ra, pháp lệnh cũng quy định rõ trách nhiệm bảo vệ sức khỏe sinh sản. Các cặp vợ chồng và cá nhân có nghĩa vụ thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục và các nghĩa vụ liên quan khác để đảm bảo sức khỏe sinh sản.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, trong tờ trình của Chính phủ, cho biết việc sửa đổi quy định hạn chế số con là cần thiết để phù hợp với xu hướng quốc tế. Nhiều quốc gia có đặc điểm tương đồng với Việt Nam đã bỏ chính sách kiểm soát mức sinh, chuyển sang khuyến khích tự do lựa chọn dựa trên điều kiện cá nhân.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan (Ảnh: Phạm Thắng).
Bà Lan nhấn mạnh rằng quy định mới nhằm khắc phục tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng và đối tượng, đồng thời ngăn chặn nguy cơ mức sinh giảm quá thấp, dưới ngưỡng sinh thay thế. Nếu không điều chỉnh kịp thời, mức sinh thấp kéo dài có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng như thiếu hụt lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh già hóa dân số và ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội, an ninh và quốc phòng.
Theo Bộ Y tế, mức sinh tại Việt Nam đang có xu hướng giảm mạnh, hiện đã dưới mức sinh thay thế và dự báo sẽ tiếp tục giảm trong những năm tới. Các nghiên cứu cho thấy, mặc dù mong muốn có hai con vẫn phổ biến trong xã hội, nhưng nhiều cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc hiện thực hóa mong muốn này do các yếu tố như áp lực kinh tế, công việc và điều kiện sống.
Dự báo đến năm 2039, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng. Đến năm 2042, quy mô dân số trong độ tuổi lao động sẽ đạt đỉnh, và sau năm 2054, dân số có thể bắt đầu tăng trưởng âm. Những thay đổi này đặt ra thách thức lớn cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Chính phủ dự kiến mức sinh có thể tăng nhẹ trong ngắn hạn sau khi pháp lệnh được áp dụng, nhưng mức tăng này được đánh giá là không đáng kể. Trước đây, theo Pháp lệnh Dân số 2003 (sửa đổi năm 2008, có hiệu lực từ 2009), các cặp vợ chồng chỉ được phép sinh một hoặc hai con, trừ một số trường hợp đặc biệt. Quy định mới không chỉ nới lỏng hạn chế mà còn phù hợp với quyết định gần đây của Bộ Chính trị về việc không xử lý kỷ luật đối với các trường hợp sinh con thứ ba trở lên và không hồi tố những trường hợp đã bị kỷ luật trước đây.
Việc thông qua pháp lệnh sửa đổi là một bước tiến quan trọng, thể hiện sự linh hoạt trong chính sách dân số của Việt Nam. Quy định này không chỉ trao quyền tự quyết cho các cặp vợ chồng và cá nhân mà còn góp phần đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước trong bối cảnh dân số đang thay đổi nhanh chóng.
Bộ Y tế cho biết sẽ tiếp tục theo dõi và đánh giá tác động của pháp lệnh, đồng thời phối hợp với các cơ quan liên quan để hỗ trợ người dân trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ về sức khỏe sinh sản, hướng tới một xã hội phát triển bền vững và cân bằng.
Tác giả: Hồng Nhung
Những tin mới hơn
