PMS (Premenstrual Syndrome) ảnh hưởng đến khoảng 20-50% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, trong đó khoảng 5% trải qua PMDD (Premenstrual Dysphoric Disorder), một tình trạng nghiêm trọng hơn với các triệu chứng tâm lý nổi bật như trầm cảm nặng, lo âu dữ dội hoặc kích động. Các triệu chứng của PMS thường xuất hiện từ 1-2 tuần trước kỳ kinh và biến mất ngay khi kinh nguyệt bắt đầu hoặc trong vài giờ sau đó. Tình trạng này có thể biểu hiện qua nhiều cách khác nhau, bao gồm thay đổi về thể chất (như đau bụng, tăng cân do giữ nước), cảm xúc (cáu gắt, buồn bã) và hành vi (thay đổi khẩu vị, mất ngủ).
PMS phổ biến hơn ở phụ nữ từ cuối 20 đến đầu 40 tuổi, đặc biệt là những người đã sinh con, có tiền sử gia đình mắc PMS hoặc từng trải qua trầm cảm. Dù không phải ai cũng gặp các triệu chứng giống nhau, nhưng PMS rõ ràng là một vấn đề sức khỏe đáng chú ý, đòi hỏi sự hiểu biết và can thiệp kịp thời.
Nguyên nhân chính xác của PMS vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng nó liên quan đến sự kết hợp của nhiều yếu tố sinh học và môi trường. Một trong những nguyên nhân hàng đầu là sự thay đổi nội tiết tố trong chu kỳ kinh nguyệt, đặc biệt là sự dao động của estrogen và progesterone. Những hormone này có thể gây giữ nước trong cơ thể, dẫn đến phù nề và cảm giác nặng nề. Ngoài ra, sự thiếu hụt serotonin – một chất dẫn truyền thần kinh điều chỉnh tâm trạng – cũng được xem là yếu tố quan trọng. Các nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ bị PMS thường có nồng độ serotonin thấp hơn, và việc sử dụng thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRI) đôi khi giúp giảm triệu chứng.
Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò không nhỏ. Nếu mẹ hoặc chị em gái của bạn từng mắc PMS, nguy cơ bạn gặp phải tình trạng này sẽ cao hơn. Thiếu hụt các chất dinh dưỡng như magiê và canxi cũng có thể góp phần làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Bên cạnh đó, căng thẳng, lối sống không lành mạnh và chế độ ăn uống kém cân bằng cũng là những yếu tố làm tăng nguy cơ hoặc mức độ nghiêm trọng của PMS.
Các triệu chứng của PMS rất đa dạng và thay đổi tùy thuộc vào từng người cũng như từng chu kỳ kinh nguyệt. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
Thể chất: Đau vú, phù nề (sưng tay chân), tăng cân tạm thời, đau bụng kinh, nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn, táo bón, hoặc thậm chí là mụn trứng cá.
Tâm lý: Cáu gắt, lo âu, trầm cảm, mất ngủ, khó tập trung, mệt mỏi nghiêm trọng.
Hành vi: Thay đổi khẩu vị (thèm ăn hoặc chán ăn), kích động hoặc tức giận vô cớ.
Ở một số phụ nữ, đặc biệt là những người trong giai đoạn tiền mãn kinh hoặc đang chịu căng thẳng lớn, các triệu chứng có thể kéo dài hơn hoặc trở nên nghiêm trọng hơn. Đối với những người mắc PMDD, các triệu chứng tâm lý như trầm cảm hoặc lo âu có thể nghiêm trọng đến mức cản trở các hoạt động hàng ngày.
Hội chứng tiền kinh nguyệt: Một nhóm các triệu chứng thể chất, tâm lý và hành vi xảy ra trước kỳ kinh nguyệt, bao gồm đau bụng, cáu gắt, mệt mỏi, lo âu và thay đổi khẩu vị.
Chẩn Đoán và Điều Trị Hội Chứng Tiền Kinh Nguyệt
Không có xét nghiệm cụ thể nào để chẩn đoán PMS. Thay vào đó, bác sĩ thường dựa vào việc ghi nhận các triệu chứng của bệnh nhân trong ít nhất hai chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp. Phụ nữ có thể được yêu cầu ghi nhật ký triệu chứng hàng ngày để xác định xem các dấu hiệu có liên quan đến giai đoạn trước kỳ kinh hay không. Khám sức khỏe tổng quát cũng có thể được thực hiện để loại trừ các tình trạng khác có triệu chứng tương tự, như rối loạn tuyến giáp hoặc trầm cảm mãn tính.
Việc điều trị PMS chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các biện pháp không dùng thuốc bao gồm:
Thay đổi lối sống: Nghỉ ngơi đầy đủ, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn (khoảng 30 phút mỗi ngày) và thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga hoặc thiền.
Chế độ ăn uống: Tăng cường protein, carbohydrate phức tạp (ngũ cốc nguyên hạt), rau xanh và trái cây; giảm tiêu thụ đường, muối, caffeine và rượu.
Liệu pháp bổ sung: Bổ sung canxi (từ sữa, rau lá xanh) và magiê có thể giúp giảm đau và mệt mỏi.
Nếu triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc như thuốc chống trầm cảm (SSRI), thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) để giảm đau, hoặc thuốc tránh thai để ổn định nội tiết tố. Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) cũng là một lựa chọn hiệu quả cho những người bị ảnh hưởng nặng nề về tâm lý.
Phòng Ngừa Hội Chứng Tiền Kinh Nguyệt
Dù không thể ngăn chặn hoàn toàn PMS, phụ nữ có thể thực hiện nhiều biện pháp để giảm thiểu mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Dưới đây là một số gợi ý dựa trên khuyến nghị từ các chuyên gia y tế:
Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục thường xuyên, tránh căng thẳng và ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm.
Chế độ ăn uống cân bằng: Ưu tiên thực phẩm giàu dinh dưỡng như ngũ cốc nguyên hạt, cá hồi, rau xanh; hạn chế đồ ăn mặn, ngọt hoặc chứa caffeine.
Theo dõi sức khỏe định kỳ: Thăm khám bác sĩ để kiểm tra nội tiết tố và nhận tư vấn phù hợp.
Quản lý stress: Thực hành thiền, hít thở sâu hoặc tham gia các hoạt động giải trí để giữ tinh thần thoải mái.
Tránh thói quen xấu: Không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia.
Hội chứng tiền kinh nguyệt là một phần tự nhiên trong cuộc sống của nhiều phụ nữ, nhưng nó không cần phải là gánh nặng không thể vượt qua. Với sự hiểu biết đúng đắn về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị, phụ nữ có thể kiểm soát PMS một cách hiệu quả, từ đó cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần. Nếu bạn nghi ngờ mình đang gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng của PMS hoặc PMDD, đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Một lối sống tích cực cùng sự chăm sóc đúng cách sẽ giúp bạn vượt qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng hơn.
Tác giả: Hồng Nhung
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
