Theo ông Chương, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu trong phát hiện và đào tạo học sinh giỏi, với các em đạt giải nhận khen thưởng kịp thời từ chính quyền và doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc khai thác nguồn nhân lực tinh hoa này cho phát triển đất nước vẫn còn nhiều hạn chế. "Ngành giáo dục đang đi đúng hướng, nhưng cơ chế đào tạo chuyên sâu và sử dụng nhóm lao động chất lượng cao vẫn còn bỏ ngỏ", ông nhấn mạnh.
Ông Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, tại hội nghị, sáng 7/11. (Ảnh: Thanh Hằng)
Thống kê cho thấy, trong 220 học sinh đạt huy chương Olympic khu vực và quốc tế từ 2016-2024, 146 em (66%) du học tại các nước như Mỹ, Singapore, Pháp, Hong Kong, Australia, Anh... Hầu hết chọn ở lại làm việc để nâng cao bản thân và hưởng chế độ đãi ngộ cao. "Chúng tôi rất trăn trở về việc này. Các em có thể trở thành nhà khoa học, chuyên gia, kỹ sư góp phần xây dựng đất nước, nhưng con đường cống hiến còn kéo dài 40 năm", ông Chương đặt vấn đề.
Ông phân tích ba nguyên nhân chính: Thiếu cơ chế đào tạo, thu hút, bồi dưỡng đặc thù cho nhân tài trẻ; chế độ tuyển dụng, đãi ngộ và môi trường làm việc chưa tương xứng; chưa có sự kết nối để huy động các em tham gia đổi mới, phát triển trong nước.
Để giải quyết, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ phối hợp xây dựng Đề án chiến lược quốc gia về phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và đãi ngộ nhân tài trẻ. Đề án dự kiến cho phép học sinh, sinh viên tài năng học vượt cấp hoặc kết hợp học trong nước với trực tuyến và ngắn hạn ở nước ngoài, nhằm lấy bằng từ các đại học uy tín quốc tế.
Trước mắt, ông Chương kêu gọi các trường đại học, viện nghiên cứu trong nước xây dựng chương trình xuất sắc để thu hút học sinh đạt giải. "Mục tiêu là giữ chân 50% trong số 6.000 em thi học sinh giỏi quốc gia, và tiến tới các em Olympic. Điều này sẽ nâng chất lượng đại học Việt Nam, tăng hạng thế giới", ông nói.
Cô Nguyễn Thị Thu Hà, Trưởng đoàn Việt Nam tại Olympic Hóa học quốc tế 2023-2025, chia sẻ kinh nghiệm từ các cựu học sinh đang học tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong (HKUST) hay Viện Công nghệ Massachusetts (MIT, Mỹ). Các em mong muốn nhận hỗ trợ tư vấn du học hiệu quả và cơ hội hợp tác nghiên cứu với nhà khoa học trong nước để duy trì kết nối.
Cô Hà đề xuất xây dựng cơ chế kết nối, không gian giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm; thành lập nhóm nghiên cứu hợp tác Việt Nam - quốc tế với sự tham gia của cựu học sinh Olympic. "Các em sẽ là cầu nối tri thức, tạo nền tảng quay về cống hiến", cô nhấn mạnh.
Việt Nam thường nằm trong top 10 quốc gia có thành tích Olympic tốt nhất, riêng đội Hóa học giữ vị trí top 5 từ 2020 đến nay. Nổi bật có Nguyễn Phương Thảo (điểm cao nhất Olympic Sinh học 2018), Ngô Quý Đăng và Võ Hoàng Hải (vàng Toán, Vật lý khi lớp 10). Từ 2021, học sinh đạt huy chương đồng trở lên được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động, bên cạnh tiền thưởng từ Chính phủ và địa phương.
Hội nghị nhấn mạnh nhu cầu chuyển từ "dừng ở huy chương" sang chiến lược dài hạn giữ chân và thu hút nhân tài, góp phần thúc đẩy khoa học - công nghệ quốc gia.
Tác giả: Hồng Nhung
Những tin cũ hơn
