Ngày 20/10 – Ngày Phụ nữ Việt Nam là dịp đặc biệt để chúng ta tri ân và tôn vinh những người bà, người mẹ, người chị – những người phụ nữ thầm lặng đã hy sinh, cống hiến cả cuộc đời để chăm sóc gia đình, giữ lửa tổ ấm và nuôi dưỡng yêu thương. Họ là những bóng dáng dịu dàng nhưng mạnh mẽ, đã và đang góp phần xây dựng một xã hội đầy nhân ái và nghĩa tình. Nhân ngày đặc biệt này, xin được gửi những lời chúc tốt đẹp, những đóa hoa tươi thắm nhất đến tất cả những người phụ nữ Việt Nam – những người xứng đáng được yêu thương và trân trọng.
Bên cạnh đó, chúng ta cũng không thể không nhắc đến những người đàn ông đã dành cả cuộc đời mình để chăm lo cho gia đình và cộng đồng, âm thầm cống hiến trong lĩnh vực y học. Tiêu biểu là lương y Phùng Khắc Truật – người thầy thuốc tận tâm của Nhà thuốc Y học cổ truyền Phú An Đường. Với tấm lòng y đức và sự tận tụy, ông đã không chỉ chữa bệnh cứu người mà còn lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc, góp phần giữ gìn và phát huy tinh hoa y học cổ truyền Việt Nam.
CHĂM SÓC SỨC KHỎE CHỦ ĐỘNG BẰNG Y DƯỢC CỔ TRUYỀN VÀ ỨNG DỤNG HIỆUQUẢ TRONG ĐIỀU TRỊ, PHÒNG NGỪA CÁCBỆNH LÝ MẠN TÍNH, HIỂM NGHÈO.
Mùa thu Hà Nội tháng Mười luôn mang một vẻ đẹp trang nghiêm và xúc động. Năm nay, khi cả nước hân hoan chào đón kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10), lòng chúng ta càng thêm tự hào về những trang sử hào hùng của dân tộc. Bên cạnh những chiến công vang dội, những hy sinh to lớn, còn có biết bao con người Việt Nam đã âm thầm cống hiến, lặng lẽ làm đẹp cho đời, tô điểm thêm cho bức tranh văn hiến, anh hùng của Thủ đô. Trong số những tấm gương sáng ngời ấy, Lương y Phùng Khắc Truật - một người thầy thuốc với trái tim nhân hậu, sống trọn tình, trọn nghĩa - xứng đáng được vinh danh.
Trong xã hội hiện đại, nhịp sống ngày càng nhanh, áp lực công việc và ô nhiễm môi trường gia tăng đã đặt sức khỏe con người vào nhiều thách thức. Các bệnh tật, đặc biệt là bệnh mạn tính và hiểm nghèo như tim mạch, tiểu đường, ung thư, thoái hóa... ngày càng phổ biến, trở thành gánh nặng cho cá nhân, gia đình và toàn xã hội. Trước thực tế này, việc chăm sóc sức khỏe chủ động bằng y dược cổ truyền không chỉ là một xu hướng mới mà còn là sự trở lại đầy ý nghĩa của triết lý y học phương Đông: "phòng bệnh hơn chữa bệnh". Đây là một cách tiếp cận bền vững, nhân văn và hiệu quả trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
1.Y dược cổ truyền – nền tảng của triết lý chăm sóc sức khỏe chủ động.
Y dược học cổ truyền Việt Nam, là kết tinh của hàng nghìn năm kinh nghiệm dân gian, gắn liền với đời sống và văn hóa dân tộc, đã hình thành nên nền tảng cho triết lý chăm sóc sức khỏe chủ động. Ngay từ xa xưa, ông cha ta đã biết sử dụng thảo dược, châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt, dưỡng sinh, thiền, khí công để duy trì sức khỏe, phòng và trị bệnh. Danh y Tuệ Tĩnh đã từng nói: "Dưỡng sinh là giữ gốc, chữa bệnh là trị ngọn", một tư tưởng sâu sắc về việc chủ động chăm sóc sức khỏe trước khi bệnh phát sinh.
Không chỉ là các phương pháp điều trị y học cổ truyền còn mang trong mình triết lý sống hài hòa: con người là "tiểu vũ trụ", có mối quan hệ mật thiết với thiên nhiên. Vì vậy, việc chăm sóc sức khỏe cần dựa trên sự cân bằng âm - dương, khí - huyết, tâm - thân, đây là một điều mà y học hiện đại cũng đang hướng tới trong khái niệm "y học toàn diện" và "chăm sóc sức khỏe dự phòng".
2.Vai trò của y dược cổ truyền trong phòng ngừa bệnh mạn tính và hiểm nghèo
Thực tế cho thấy nhiều bệnh mạn tính như huyết áp cao, tiểu đường, viêm khớp, thoái hóa cột sống, gan nhiễm mỡ... thường xuất phát từ lối sống thiếu điều độ, chế độ ăn uống, vận động không hợp lý và căng thẳng kéo dài. Y dược cổ truyền có thể can thiệp sớm và điều hòa cơ thể bằng các liệu pháp nhẹ nhàng nhưng hiệu quả
Các phương pháp dưỡng sinh, thiền, yoga, xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu, giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm đau, giảm stress và tăng cường miễn dịch. Nhiều bài thuốc Nam, thuốc Bắc cũng có tác dụng ổn định đường huyết, giảm mỡ máu, hỗ trợ gan - thận, tăng cường sức đề kháng, qua đó ngăn ngừa biến chứng của bệnh mạn tính.
Đối với các bệnh hiểm nghèo như ung thư, y dược cổ truyền không thay thế hoàn toàn y học hiện đại, nhưng đóng vai trò hỗ trợ điều trị giảm tác dụng phụ của hóa trị, xạ trị, giúp người bệnh ăn ngon, ngủ tốt, tinh thần lạc quan, kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nhiều công trình khoa học trong và ngoài nước đã chứng minh hiệu quả của các dược liệu như nấm linh chi, nghệ, nhân sâm, tam thất, trinh nữ hoàng cung, bán chi liên, xạ đen... trong việc hỗ trợ điều trị ung thư, tiểu đường, viêm gan và các bệnh mạn tính khác.
3.Chăm sóc sức khỏe chủ động - từ nhận thức đến hành động .
Chăm sóc sức khỏe chủ động theo tinh thần YHCT không chỉ là uống thuốc Nam hay châm cứu định kỳ, mà còn là việc xây dựng một lối sống lành mạnh, điều hòa cả tâm và thân, phòng bệnh từ gốc. Người Việt xưa có câu "Bệnh từ miệng mà vào, họa từ miệng mà ra" nhắc nhở con người chú ý đến ăn uống, lời nói, cảm xúc và hành vi.
Y học cổ truyền khuyên mỗi người nên:
Ăn uống điều độ, ưu tiên thực phẩm tự nhiên, hạn chế đồ chế biến sẵn nhiều dầu mỡ
Vận động thường xuyên qua các bài tập dưỡng sinh, thái cực quyền, yoga, đi bộ nhẹ
Giữ tinh thần an hòa, tránh nóng giận, lo âu quá mức vì "tâm bệnh sinh thân bệnh"
Ngủ nghỉ đúng giờ, tránh thức khuya để cơ thể tự điều chỉnh và phục hồi.
Đó chính là những nguyên tắc chăm sóc sức khỏe chủ động mà y học cổ truyền đề cao khi con người hiểu và thực hành đúng bệnh tự nhiên sẽ giảm bớt, sức khỏe được bảo vệ một cách tự nhiên, bền vững.
4. Ứng dụng hiện đại của y học cổ truyền trong điều trị.
Hiện nay, Việt Nam đang từng bước kết hợp YHCT với y học hiện đại để tạo nên hướng đi mới trong chăm sóc sức khỏe toàn diện. Nhiều bệnh viện YHCT từ trung ương, tỉnh, huyện đã được nâng cấp, trang bị thiết bị hiện đại để chuẩn hóa quy trình bào chế thuốc, kiểm nghiệm dược liệu đồng thời áp dụng các phương pháp điều trị đông - tây y kết hợp trong điều trị
Ví dụ. bệnh nhân thoái hóa khớp hoặc đau thần kinh tọa có thể được chẩn đoán hình ảnh bằng MRI( kỹ thuật hiện đại) sau đó điều trị bằng châm cứu, xoa bóp kết hợp với thuốc đông y để giảm đau, phục hồi nhanh chóng và ít tác dụng phụ.
Nhiều bài thuốc cổ truyền nổi tiếng như Bổ trung ích khí, Lục vị hoàn, Hoàng kỳ kiến trung thang đã được chuẩn hóa thành dạng viên nang, trà thảo mộc, cao lỏng, tiện dụng và phù hợp với nhịp sống hiện đại.
Bên cạnh đó, việc nghiên cứu công nghệ sinh học và kỹ thuật phân tử để chiết tách hoạt chất có trong dược liệu Việt Nam cũng đang mở ra những hướng đi mới, giúp YHCT tiệm cận hơn với các chuẩn mực khoa học quốc tế.
5. thách thức và hướng phát triển.
Mặc dù có nhiều tiềm năng y học cổ truyền Việt Nam vẫn đối mặt không ít khó khăn :
Nguồn dược liệu trong nước chưa được quản lý và bảo tồn hiệu quả, dẫn đến tình trạng khai thác cạn kiệt
Thiếu các công trình nghiên cứu sâu, thiếu dữ liệu khoa học rõ ràng về cơ chế tác dụng của nhiều bài thuốc
Một số sản phẩm kém chất lượng, không rõ nguồn gốc khiến niềm tin của người dân bị ảnh hưởng
Để khắc phục những khó khăn này, cần có những chiến lược dài hạn.
Xây dựng vùng trồng dược liệu chuẩn GACP, bảo đảm chất lượng và truy xuất nguồn gốc.
Đầu tư nghiên cứu, kết hợp y học hiện đại để chứng minh hiệu quả khoa học của các bài thuốc cổ truyền.
Đào tạo đội ngũ thấy thuốc vừa giỏi y thuật, vừa vững y đức, có khả năng kết hợp linh hoạt Đông - Tây y.
Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của chăm sóc sức khỏe chủ động bằng y học cổ truyền.
6.Kết luận
Y dược học cổ truyền Việt Nam không chỉ là di sản quý báu của dân tộc mà còn là chìa khóa giúp con người hiện đại sống khỏe mạnh, hài hòa và bền vững. Trong bối cảnh các bệnh mạn tính và hiểm nghèo ngày càng gia tăng, việc chăm sóc sức khỏe chủ động theo tỉnh thần y học cổ truyền - kết hợp dinh dưỡng, vận động, tinh thân và thuốc thảo dược - chính là con đường thông minh và nhân văn nhất.
Phát huy giá trị của y dược cổ truyên không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe nhân dân, mà còn khẳng định bản sắc và trí tuệ Việt Nam trong thời đại hội nhập. Hãy đề y học cổ truyền không chỉ sống trong sách vở hay phòng khám, mà trở thành phương châm sống của mỗi người Việt, để “sức khỏe là vàng" thực sự trở thành nên tảng cho hạnh phúc và phát triển của dân tộc.
Phát triển y dược học cổ truyền – Trí tuệ Việt, di sản trường tồn.
Từ thuở dựng nước, dân tộc Việt Nam đã biết dựa vào thiên nhiên, tìm cây thuốc chữa bệnh, chăm sóc sức khoẻ cho cộng đồng. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, nền y dược học cổ truyền Việt Nam không chỉ là thành tựu khoa học quý báu, mà còn là di sản văn hoá, kết tinh trí tuệ, đạo đức và nhân văn của người Việt. Trong dòng chảy phát triển của thời đại mới, việc bảo tồn và phát triển y dược học cổ truyền không chỉ mang ý nghĩa y học, mà còn là sứ mệnh gìn giữ bản sắc dân tộc, phát huy trí tuệ Việt – di sản trường tồn cùng thời gian.
1. Y dược học cổ truyền – di sản của trí tuệ và nhân nghĩa Việt
Y dược học cổ truyền Việt Nam đã trở thành tri thức cuộc sống, từ kinh nghiệm tích luỹ qua nhiều thế hệ. Trước khi có sự du nhập của y học phương Tây, đã có rất nhiều danh y lỗi lạc, cây thuốc quanh nhà, những bài thuốc dân gian để phòng và trị bệnh. Những danh y như Tuệ Tĩnh, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là biểu trưng sáng ngời của y đức và y thuật Việt Nam.
Tuệ Tĩnh từng khẳng định: “Nam dược trị nam nhân” – tức là thuốc Nam chữa người Nam. Tư tưởng đó thể hiện sâu sắc lòng tự tôn dân tộc và niềm tin vào khả năng sáng tạo của người Việt. Còn Hải Thượng Lãn Ông – người được mệnh danh là “ông tổ của nền y học cổ truyền Việt Nam” – đã để lại bộ “Hải Thượng y tông tâm lĩnh” với 66 quyển, đúc kết hàng ngàn phương thuốc quý, dặt nền móng cho lý luận và đạo đức y học cổ truyền.
Không chỉ dừng lại ở chữa bệnh, y học cổ truyền còn mang trong mình triết lý “chữa bệnh cứu người, coi trọng phòng hơn trị”, đề cao sự hòa hợp giữa con người và tự nhiên giữa thân – tâm – cảnh. Đó là tinh hoa trí tuệ Việt, là minh chứng cho một nền văn hoá coi trọng nhân nghĩa, hướng thiện và tôn trọng sự sống.
2. Vai trò của y dược học cổ truyền trong thời đại hiện nay
Ngày nay, khi y học hiện đại ngày càng phát triển, vai trò của y dược học cổ truyền không hề bị lu mờ mà ngày càng được khẳng định. Sự kết hợp giữa y học hiện đại và y học cổ truyền đã tạo nên hướng đi mới trong điều trị và chăm sóc sức khoẻ nhân dân.
Nhiều công trình nghiên cứu khoa học đã chứng minh hiệu quả của các bài thuốc cổ truyền trong điều trị bệnh lý mạn tính, tăng cường sức đề kháng và chăm sóc sức khỏe toàn diện những dược liệu quý của Việt Nam như nhân trần, nghệ, gừng, tam thất, sâm Ngọc Linh … không chỉ mang giá trị y học mà còn là tiềm năng kinh tế lớn, đóng góp cho thương hiệu Việt Nam vươn tầm thế giới.
Nhà nước ta cũng đã có nhiều chính sách tích cực đẩy phát triển y dược cổ truyền. Luật Khám bệnh, chữa bệnh (năm 2023, sửa đổi) đã dành riêng một chương cho y học cổ truyền, khẳng định vị thế của lĩnh vực này trong hệ thống quốc gia, nhiều bệnh viện, trường học và viện nghiên cứu y học cổ truyền được đầu tư mở rộng, nhằm đào tạo đội ngũ thầy thuốc vừa có y thuật vững vàng vừa có đạo đức nghề nghiệp cao .
3. Những khó khăn và thách thức
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, y dược học cổ truyền Việt Nam vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn. Nguồn dược liệu trong nước đang bị khai thác quá mức, nhiều loại cây thuốc quý có nguy cơ cạn kiệt. Công tác bảo tồn, trồng và phát triển vùng dược liệu sạch chưa được đồng bộ.
Một bộ phận người dân, đặc biệt là giới trẻ, chưa có nhận thức đầy đủ về giá trị của y học cổ truyền, dễ bị ảnh hưởng bởi xu hướng “tây hóa” trong chăm sóc sức khoẻ. Một số sản phẩm đông dược kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ cũng khiến niềm tin của người tiêu dùng bị lung lay.
Ngoài ra, nguồn nhân lực chuyên sâu về y học cổ truyền còn thiếu, công tác nghiên cứu – ứng dụng khoa học hiện đại vào chuẩn hóa các bài thuốc cổ truyền còn hạn chế. Nếu không có chiến lược bảo tồn và phát triển toàn diện, nguy cơ mai một di sản quý báu này là điều không thể xem nhẹ.
4. Giải pháp và định hướng phát triển
Để y dược học cổ truyền thực sự trở thành di sản trường tồn, cần có sự chung tay của Nhà nước, ngành y tế, giới khoa học và toàn xã hội.
Trước hết, cần bảo tồn và phát triển nguồn dược liệu trong nước, quy hoạch các vùng trồng cây thuốc theo hướng bền vững, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất và bảo chế. Song song đó, cần chuẩn hóa các bài thuốc cổ truyền, kết hợp nghiên cứu hiện đại để chứng minh hiệu quả khoa học, nâng cao uy tín trên thị trường quốc tế.
Công tác đào tạo nhân lực phải được chú trọng, bồi dưỡng đầy đủ thế hệ thầy thuốc trẻ am hiểu cả Đông – Tây y, có y đức, có tinh thần phục vụ nhân dân. Bên cạnh đó, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về giá trị của y học cổ truyền là cần thiết , giúp người dân hiểu, tin và sử dụng đúng đắn. an toàn các sản phẩm từ dược liệu Việt Nam.
Đặc biệt, cần khơi dậy niềm tự hào dân tộc, coi việc phát triển y học cổ truyền không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế mà là trách nhiệm của toàn dân – vì đó là di sản to lớn mà tổ tiên đã trao lại.
5. Kết luận
Y dược học cổ truyền Việt Nam là kết tinh của trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh dân tộc. Mỗi bài thuốc, mỗi cây thuốc là một trang sử sống, minh chứng cho sự sáng tạo và lòng nhân ái của người Việt. Trong thời đại hội nhập, việc phát triển y dược cổ truyền không chỉ mang lại lợi ích về sức khoẻ và kinh tế, mà còn là cách chúng ta gìn giữ linh hồn dân tộc, bảo tồn trí tuệ Việt cho muôn đời sau.
Hãy cùng nhau trân trọng, phát huy và lan toả tinh hoa y học cổ truyền – để trí tuệ Việt trở thành di sản trường tồn, góp phần xây dựng một nền y học nhân văn, hiện đại và mang đậm bản sắc Việt Nam.
PHÁT TRIỂN Y DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN -TRÍ TUỆ VIỆT, DI SẢN TRƯỜNG TỒN
Người trình bày: Thầy Thuốc - Lương Y: Phùng Khắc Truật.
Đơn vị: Nhà thuốc Đông Y Gia Truyền Phú An Đường.
Địa chỉ: Thôn Phương Khê, xã Cổ Đô, TP Hà Nội.
SĐT: 0904646641.
