Mùa thu Hà Nội tháng Mười luôn mang một vẻ đẹp trang nghiêm và xúc động. Năm nay, khi cả nước hân hoan chào đón kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10), lòng chúng ta càng thêm tự hào về những trang sử hào hùng của dân tộc. Bên cạnh những chiến công vang dội, những hy sinh to lớn, còn có biết bao con người Việt Nam đã âm thầm cống hiến, lặng lẽ làm đẹp cho đời, tô điểm thêm cho bức tranh văn hiến, anh hùng của Thủ đô. Trong số những tấm gương sáng ngời ấy, Lương y Phùng Khắc Truật - một người thầy thuốc với trái tim nhân hậu, sống trọn tình, trọn nghĩa - xứng đáng được vinh danh.
Từ thuở dựng nước, dân tộc Việt Nam đã biết dựa vào thiên nhiên, tìm cây thuốc chữa bệnh, chăm sóc sức khoẻ cho cộng đồng. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, nền y dược học cổ truyền Việt Nam không chỉ là thành tựu khoa học quý báu, mà còn là di sản văn hoá, kết tinh trí tuệ, đạo đức và nhân văn của người Việt. Trong dòng chảy phát triển của thời đại mới, việc bảo tồn và phát triển y dược học cổ truyền không chỉ mang ý nghĩa y học, mà còn là sứ mệnh gìn giữ bản sắc dân tộc, phát huy trí tuệ Việt – di sản trường tồn cùng thời gian.
1. Y dược học cổ truyền – di sản của trí tuệ và nhân nghĩa Việt
Y dược học cổ truyền Việt Nam đã trở thành tri thức cuộc sống, từ kinh nghiệm tích luỹ qua nhiều thế hệ. Trước khi có sự du nhập của y học phương Tây, đã có rất nhiều danh y lỗi lạc, cây thuốc quanh nhà, những bài thuốc dân gian để phòng và trị bệnh. Những danh y như Tuệ Tĩnh, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là biểu trưng sáng ngời của y đức và y thuật Việt Nam.
Tuệ Tĩnh từng khẳng định: “Nam dược trị nam nhân” – tức là thuốc Nam chữa người Nam. Tư tưởng đó thể hiện sâu sắc lòng tự tôn dân tộc và niềm tin vào khả năng sáng tạo của người Việt. Còn Hải Thượng Lãn Ông – người được mệnh danh là “ông tổ của nền y học cổ truyền Việt Nam” – đã để lại bộ “Hải Thượng y tông tâm lĩnh” với 66 quyển, đúc kết hàng ngàn phương thuốc quý, dặt nền móng cho lý luận và đạo đức y học cổ truyền.
Không chỉ dừng lại ở chữa bệnh, y học cổ truyền còn mang trong mình triết lý “chữa bệnh cứu người, coi trọng phòng hơn trị”, đề cao sự hòa hợp giữa con người và tự nhiên giữa thân – tâm – cảnh. Đó là tinh hoa trí tuệ Việt, là minh chứng cho một nền văn hoá coi trọng nhân nghĩa, hướng thiện và tôn trọng sự sống.
2. Vai trò của y dược học cổ truyền trong thời đại hiện nay
Ngày nay, khi y học hiện đại ngày càng phát triển, vai trò của y dược học cổ truyền không hề bị lu mờ mà ngày càng được khẳng định. Sự kết hợp giữa y học hiện đại và y học cổ truyền đã tạo nên hướng đi mới trong điều trị và chăm sóc sức khoẻ nhân dân.
Nhiều công trình nghiên cứu khoa học đã chứng minh hiệu quả của các bài thuốc cổ truyền trong điều trị bệnh lý mạn tính, tăng cường sức đề kháng và chăm sóc sức khỏe toàn diện những dược liệu quý của Việt Nam như nhân trần, nghệ, gừng, tam thất, sâm Ngọc Linh … không chỉ mang giá trị y học mà còn là tiềm năng kinh tế lớn, đóng góp cho thương hiệu Việt Nam vươn tầm thế giới.
Nhà nước ta cũng đã có nhiều chính sách tích cực đẩy phát triển y dược cổ truyền. Luật Khám bệnh, chữa bệnh (năm 2023, sửa đổi) đã dành riêng một chương cho y học cổ truyền, khẳng định vị thế của lĩnh vực này trong hệ thống quốc gia, nhiều bệnh viện, trường học và viện nghiên cứu y học cổ truyền được đầu tư mở rộng, nhằm đào tạo đội ngũ thầy thuốc vừa có y thuật vững vàng vừa có đạo đức nghề nghiệp cao .
3. Những khó khăn và thách thức
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, y dược học cổ truyền Việt Nam vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn. Nguồn dược liệu trong nước đang bị khai thác quá mức, nhiều loại cây thuốc quý có nguy cơ cạn kiệt. Công tác bảo tồn, trồng và phát triển vùng dược liệu sạch chưa được đồng bộ.
Một bộ phận người dân, đặc biệt là giới trẻ, chưa có nhận thức đầy đủ về giá trị của y học cổ truyền, dễ bị ảnh hưởng bởi xu hướng “tây hóa” trong chăm sóc sức khoẻ. Một số sản phẩm đông dược kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ cũng khiến niềm tin của người tiêu dùng bị lung lay.
Ngoài ra, nguồn nhân lực chuyên sâu về y học cổ truyền còn thiếu, công tác nghiên cứu – ứng dụng khoa học hiện đại vào chuẩn hóa các bài thuốc cổ truyền còn hạn chế. Nếu không có chiến lược bảo tồn và phát triển toàn diện, nguy cơ mai một di sản quý báu này là điều không thể xem nhẹ.
4. Giải pháp và định hướng phát triển
Để y dược học cổ truyền thực sự trở thành di sản trường tồn, cần có sự chung tay của Nhà nước, ngành y tế, giới khoa học và toàn xã hội.
Trước hết, cần bảo tồn và phát triển nguồn dược liệu trong nước, quy hoạch các vùng trồng cây thuốc theo hướng bền vững, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất và bảo chế. Song song đó, cần chuẩn hóa các bài thuốc cổ truyền, kết hợp nghiên cứu hiện đại để chứng minh hiệu quả khoa học, nâng cao uy tín trên thị trường quốc tế.
Công tác đào tạo nhân lực phải được chú trọng, bồi dưỡng đầy đủ thế hệ thầy thuốc trẻ am hiểu cả Đông – Tây y, có y đức, có tinh thần phục vụ nhân dân. Bên cạnh đó, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về giá trị của y học cổ truyền là cần thiết , giúp người dân hiểu, tin và sử dụng đúng đắn. an toàn các sản phẩm từ dược liệu Việt Nam.
Đặc biệt, cần khơi dậy niềm tự hào dân tộc, coi việc phát triển y học cổ truyền không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế mà là trách nhiệm của toàn dân – vì đó là di sản to lớn mà tổ tiên đã trao lại.
5. Kết luận
Y dược học cổ truyền Việt Nam là kết tinh của trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh dân tộc. Mỗi bài thuốc, mỗi cây thuốc là một trang sử sống, minh chứng cho sự sáng tạo và lòng nhân ái của người Việt. Trong thời đại hội nhập, việc phát triển y dược cổ truyền không chỉ mang lại lợi ích về sức khoẻ và kinh tế, mà còn là cách chúng ta gìn giữ linh hồn dân tộc, bảo tồn trí tuệ Việt cho muôn đời sau.
Hãy cùng nhau trân trọng, phát huy và lan toả tinh hoa y học cổ truyền – để trí tuệ Việt trở thành di sản trường tồn, góp phần xây dựng một nền y học nhân văn, hiện đại và mang đậm bản sắc Việt Nam.
PHÁT TRIỂN Y DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN -TRÍ TUỆ VIỆT, DI SẢN TRƯỜNG TỒN
Người trình bày: Thầy Thuốc - Lương Y: Phùng Khắc Truật.
Đơn vị: Nhà thuốc Đông Y Gia Truyền Phú An Đường.
Địa chỉ: Thôn Phương Khê, xã Cổ Đô, TP Hà Nội.
SĐT: 0904646641.
